پنجمین سیاره, مشتری
سیاره مشتری یا همان هرمز به نام برجیس هم شناخته می‌شود .
بزرگترین سیاره در منظومه شمسی که جرمی معادل دو برابر و نیم تمام سیارات دیگر در این منظومه را دارد .😊
جرم مشتری یک هزارم جرم خورشید است . از نظر دوری از خورشید، مشتری پنجمین سیاره پس از تیر، ناهید، زمین و مریخ است.
مقاله پیشنهادی: مریخ, سیاره سرخ
نکات علمی راجع به مشتری
سیاره مشتری چهارمین جسم درخشان در آسمان پس از زهره , خورشید و ماه است. اگرچه گهگاه مریخ درخشان‌تر به‌نظر می‌آید. به کمک دوربین دوچشمی و در شرایط مناسب رصد , برخی از قمرهای مشتری نیز قابل دیدن می‌باشند.
جرم مشتری ۳۱۸ برابر جرم زمین است و قطر آن ۱۱ برابر قطر زمین است. سیاره مشتری می‌تواند 1300 زمین را در خود جای دهد.🌍
سیاره مشتری در یک مداری بیضی مانند به دور خورشید می‌چرخد. هر دور، نزدیک به ۱۲ سال زمینی طول می‌کشد. چرخش مشتری به دور خود سریعتر از هر سیاره دیگری در منظومه شمسی است. تنها ۹ ساعت و ۵۶ دقیقه نیاز است تا مشتری یک بار به دور خود بچرخد.⌛
نیروی گرانش در سطح سیاره ۲.۴ برابر بیشتر از سطح زمین است , یعنی چیزی که روی زمین ۱۰۰ نیوتون وزن دارد، در روی مشتری وزنی معادل ۲۴۰ نیوتون خواهد بود .
سطح سیاره مشتری دارای لکه سرخ بزرگی است که توده گاز چرخانی ، همانند گردباد دارد . ابعاد این لکه به طول ۱۶٬۳۵۰ کیلومتر و عرض (۱۰٬۱۶۰ مایل)، معادل ۱٫۳ برابر قطر زمین تخمین زده شد. رنگ لکه بیشتر از سرخ آجری به قهوه‌ای کمرنگ تغییر می‌کند و گاهی این لکه تماماً ناپدید می‌گردد. سرعت چرخش لکه در لبه آن در حدود ۳۶۰ کیلومتر در ساعت است . کاشف این لکه رابرت هوک می باشد که در سال ۱۶۶۴ موفق شد لکه معروف مشتری را ببیند .
دمای هوا در ابرهای فوقانی سیاره مشتری در حدود ۱۴۵- درجه سلسیوس می باشد . دمای هوا در سطح زیر ابر ها و نزدیک به سطح سیاره فشار اتمسفر ۱۰ برابر زمین است، به ۲۱ درجه سانتی‌گراد می‌رسد.🥵
میدان مغناطیسی سیاره مشتری 10 برابر زمین است و مانند یک آهن ربای بزرگ عمل می کند .
قمر های سیاره مشتری
سیاره مشتری ۷۹ قمر شناخته شده دارد که ۱۶ ماه آن قطری بیش از ۱۰ کیلومتر دارند. چهار قمر از بزرگترین ماه‌های مشتری به ترتیب دوری از این سیاره عبارتند از:
آیو, اروپا، گانیمد و کالیستو
. این چهار ماهک را ماه های گالیله ای می‌نامند؛ زیرا ستاره‌شناس ایتالیایی گالیلئو گالیله آن‌ها را در سال ۱۶۱۰ به وسیله نخستین تلسکوپ خود کشف کرد.
آیو دارای آتشفشان‌های فعال بسیاری است. هر فوران گازی آن دارای گوگرد نیز هست. رنگ زرد نارنجی سطح آیو شاید از اندازه بسیار زیاد گوگرد جامد که در سطح سیاره انباشته شده حکایت داشته باشد.
اروپا کوچک‌ترین ماه گالیله‌ای است که قطر آن برابر با ۳ هزار و ۱۳۰ کیلومتر است. اروپا دارای سطحی از یخ صاف و ترک خورده‌است.
بزرگترین ماه گالیله‌ای، گانیمد با قطری برابر با ۵٬۲۶۸ کیلومتر است. گانیمد بزرگ‌تر از سیاره عطارد است. کالیستو با قطری برابر با ۴٬۸۰۶ کیلومتر اندکی کوچک‌تر از عطارد است. گمان می‌رود کالیستو و گانیمد از یخ و اندکی مواد سنگی ساخته شده باشند.🪨
هر دو ماهک دارای دهانه‌های بسیاری هستند. دیگر ماهک‌های مشتری از ماهک‌های گالیله‌ای بسیار کوچکترند. آمالتئا و هیمالیا دو ماهک بزرگ بعدی هستند. امالیتا با قطری برابر با ۲۶۲ کیلومتر به شکل سیب زمینی است. قطر هیمالیا برابر با ۱۷۰ کیلومتر است. بیشتر ماه‌های به جای مانده از مشتری با تلسکوپ‌های بزرگ زمینی پیدا شده‌اند. دانشمندان متیس و آدرستا را در سال ۱۹۷۹ با بررسی نگاره‌هائی که فضاپیمای وویجر گرفته بود پیدا کردند.
حلقه های مشتری
سیاره مشتری نیز مانند زحل دارای سه حلقه باریک در اطراف استوای خود است. این حلقه‌ها بسیار کم‌نورتر از حلقه های زحل هستند. به نظر می‌آید حلقه‌های مشتری بیشتر از ذرات ریز غبار ساخته شده باشند. حلقه اصلی در حدود ۳۰ کیلومتر ضخامت و بیشتر از ۶٬۴۰۰ کیلومتر پهنا دارد. مدار آمالتئا درون حلقه جای گرفته‌است🪐.
